Dit stukje gaat niet over zwarte gaten of elementaire deeltjes, maar over een AI-tool. Privé gebruik ik AI-tooling beperkt. Vooral als aanvulling, nooit als basis. Op werk maak ik juist veel gebruik van AI; daar is het functioneel, dingen gaan sneller en (meestal) beter.
Thuis gebruik ik AI vooral om te chatten over gelezen boeken. Die lees of luister ik meestal in het Engels, wat prima gaat, maar af en toe vraag ik de AI om wat uitleg achteraf. Vaak is dat nuttig, maar af en toe komt er ook onzin uit.
Maar nu ben ik toch erg onder de indruk van een tool, notebookLM.

Ik heb;

  • Een studium generale in het Lipsius gebouw in Leiden over zwarte gaten opgenomen met de recorder app op mijn telefoon.
  • De recorder genereerde (live) een transcriptie. Die transitie heb ik opgeslagen in Google Docs.
  • Die Google Doc geïmporteerd in de notebookLM tool.
  • De tool notebookLM genereerde een samenvatting (zie onderin), en je kunt vragen stellen via de tool. Handig, en vooral indrukwekkend dat het allemaal zo snel klaar was (1 minuut na de lezing). De standaard foutjes die je verwacht bij AI zaten er wel in, verkeerde namen en wat andere kleine dingen. Het voorstellen verliep rommelig, dus dat is niets bijzonders.

Maar wat ik echt indrukwekkend vond was de bijbehorende "podcast". In de tool heet het een "audio-overzicht".

"Audio-overzichten zijn levendige, diepgaande discussies waarin de belangrijkste onderwerpen in je bronnen worden samengevat. Dit is een experimentele functie."

Deze genereren duurde wat langer (paar minuten), maar het resultaat was indrukwekkend. Twee mensen die met elkaar praten (in het Engels) over het onderwerp op een luchtige en grappige manier. Geen gekke of ongemakkelijke momenten gehoord.

audio-thumbnail
Lezing zwarte gaten
0:00
/2015.544

Ik post dit berichtje ook als bookmark voor de toekomst, wanneer dit berichtje heerlijk hopeloos ouderwets is.

Hier voor de volledigheid nog de samenvatting. De nummers tussen haken verwijzen in de tool naar stukjes tekst in de transcriptie. De enige fout die ik kon ontdekken was de naam van de spreker.

De lezing "Zwarte Gaten en Kosmische Neutrino's" door Yvonne Leuns Dr. Sjoert van Velzen verkent de fascinerende wereld van zwarte gaten en hun mogelijke verband met kosmische neutrino's.

Deel 1: Inleiding tot Zwarte Gaten
- De lezing begint met een historische inleiding over zwarte gaten, waarbij het concept van ontsnappingssnelheid centraal staat. [1, 2]
- Met behulp van Newtoniaanse fysica wordt uitgelegd hoe de ontsnappingssnelheid toeneemt met de massa en compactheid van een object. [3]
- Zwarte gaten, objecten waarvan de ontsnappingssnelheid de lichtsnelheid overschrijdt, werden al in de 18e eeuw geconceptualiseerd. [4]
- Voor een volledig begrip van zwarte gaten is Einsteins algemene relativiteitstheorie noodzakelijk, met name het concept van ruimtetijd. [5]
- Zware sterren storten aan het einde van hun leven ineen en kunnen, afhankelijk van hun massa, zwarte gaten vormen. [6]
- De waarnemingshorizon van een zwart gat, waar de ontsnappingssnelheid gelijk is aan de lichtsnelheid, wordt beschreven. [7]
- De eerste waarnemingen van objecten die consistent waren met zwarte gaten werden gedaan in de jaren 60 met behulp van radiotelescopen. [8, 9]
- De ontdekking van quasar 3C 273, een extreem heldere en verre bron, ondersteunde het bestaan van zwarte gaten. [10, 11]
- De schaduw van een zwart gat is gefotografeerd, wat verder bewijs levert voor hun bestaan. [12-14]

Deel 2: Open Vragen en Huidig Onderzoek
- De lezing gaat vervolgens in op open vragen over de vorming, groei en evolutie van zwarte gaten. [15]
- Twee theorieën over de vorming van superzware zwarte gaten in de centra van sterrenstelsels worden besproken: groei van stellaire zwarte gaten en directe ineenstorting van gas. [16-18]
- Het meten van de banen van sterren rond zwarte gaten in de centra van sterrenstelsels levert bewijs voor hun bestaan en massa. [19, 20]
- Een methode om zwarte gaten te detecteren is door te observeren hoe sterren worden "gespaghettiseerd" wanneer ze te dichtbij komen. [21-23]
- De ontdekking van een nieuw type astronomische gebeurtenis, "tidal disruption events" (TDEs), die optreden wanneer een ster door een zwart gat wordt verscheurd, wordt besproken. [24-26]
- De rol van grootschalige surveys zoals de Zwicky Transient Facility (ZTF) bij het ontdekken van TDEs wordt benadrukt. [27, 28]
- De massaverdeling van zwarte gaten die TDEs produceren ondersteunt het idee dat sterren inderdaad achter de waarnemingshorizon verdwijnen. [29, 30]

Deel 3: Kosmische Neutrino's en Hun Verband met Zwarte Gaten
- De lezing introduceert kosmische neutrino's, elementaire deeltjes die bijna geen interactie hebben met materie. [31-34]
- Kosmische neutrino's worden gedetecteerd met behulp van grote, donkere detectoren zoals IceCube, die het Tsjerenkov-licht meten dat wordt geproduceerd wanneer neutrino's interageren met materie. [35-39]
- De uitdaging om de bronnen van kosmische neutrino's te identificeren wordt besproken. [40]
- Het toevallige samenvallen van een neutrino-detectie met een TDE suggereert een mogelijk verband tussen deze twee verschijnselen. [41-43]
- Meer onderzoek en grotere neutrino-detectoren zoals KM3NeT zijn nodig om dit verband verder te onderzoeken. [44, 45]

De lezing benadrukt de complexiteit en opwinding van onderzoek naar zwarte gaten en kosmische neutrino's, twee van de meest extreme verschijnselen in het universum. De zoektocht naar antwoorden op open vragen in deze vakgebieden gaat door en belooft nieuwe inzichten in de fundamentele wetten van de natuurkunde en de evolutie van het universum."

Elke verwijzing naar Cherenkov Radiation is trouwens een mooie aanleiding deze video te delen.